De term valangst wordt gebruikt wanneer iemand blijvend bang is om te vallen en voor de gevolgen die een val met zich mee kan brengen. Valangst komt voornamelijk voor bij ouderen. Ruim de helft van alle zelfstandig wonende 70-plussers heeft last van valangst en 40% van de ouderen vermijdt door deze angst bepaalde activiteiten. Echter is de kans om te vallen groter voor ouderen met valangst dan voor ouderen zonder deze angst. De reden hiervan is dat ouderen paniekaanvallen kunnen krijgen in risicovolle situaties. Ook kunnen ze op een gekunstelde manier bewegen om een val te voorkomen of loophulpmiddelen gebruiken terwijl deze niet nodig zijn. Deze aspecten zorgen er juist voor dat de kans op een val vergroot wordt.
Oorzaken van vallen ouderen
Om evenwicht te bewaren gebruikt het lichaam verschillende systemen. Zo kan er rechtop worden gestaan doordat er onbewust via verschillende wegen informatie wordt verzonden naar de hersenen die verantwoordelijk zijn voor het gevoel en motoriek. De informatie wordt verzameld door: de ogen, het evenwichtsorgaan, spanning in de nekspieren, de spierspanning en de huid.
Deze interne en externe informatie werkt via de hersenen in op de spieren die ervoor zorgen dat men niet valt. Naarmate de leeftijd vordert gaan vaak een of meerdere van de bovengenoemde functies achteruit. Dit zorgt ervoor dat het evenwicht gaat wankelen en het valrisico verhoogd wordt. Een val kan ook ontstaan door andere lichamelijke factoren zoals:
- Het gebruik van bepaalde medicijnen
- Duizeligheid en/of verwardheid
- Slecht zicht en/of gehoor
- Depressie of stemmingsklachten
- Door een eerdere val
- Last van mobiliteitsproblemen
Naast lichamelijke factoren zijn er ook omgevingsfactoren die een val kunnen veroorzaken, bijvoorbeeld door:
- Te weinig ondersteuningen in gevaarlijke ruimtes, denk bijvoorbeeld aan een trapleuning.
- Te weinig of slechte verlichting.
- Gladde of natte vloeren
- Losliggende snoeren in huis.
- Losse stoeptegels.
Aanpak valangst bij ouderen
Gelukkig wordt er tegenwoordig steeds meer aandacht besteed aan het verhelpen van valangst bij ouderen. Zo worden er steeds meer cursussen gegeven om valangst te verminderen. Deze cursussen zijn voor ouderen die zelf last hebben van valangst, maar ook voor familie, mantelzorgers en verplegers om ze te informeren hoe het beste ouderen met valangst kunnen helpen.
Een fysiotherapeut kan helpen om weer vertrouwen te krijgen in het lopen. Omdat ouderen door valangst vaak op een gekunstelde manier lopen is het ook belangrijk dat een fysiotherapeut helpt om een ze weer op een natuurlijke en zelfverzekerde manier te leren lopen.
Cognitieve gedragstherapie kan worden toegepast om de valangst te verminderen. Tijdens deze therapievorm leren ouderen om te gaan met situaties waarbij de valangst naar voren komt. Ook wordt er gewerkt aan bezorgde gedachten: leer deze omzetten en probeer realistischer te denken.
Het is belangrijk dat de leefomgeving van zelfstandig wonende ouderen regelmatig wordt gecontroleerd en waar nodig wordt aangepast. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het plaatsen van antislipmatten in de badkamer, het vastzetten van tapijten, verbeteren van de verlichting voor een beter zicht en het verlagen van hoge drempels.
Wil je meer weten over inzetten op valpreventie? Download het Whitepaper.
